Ես ծնվել եմ Եևանում, սակայն, ծնողներս ծնդունդով Արտաշատ քաղաքի Արևշատ և Արփավար կողք կողքի գտնվող գյուղերում: Հետաքրքիրն այն է, որ գյուղերը «թշնամի» են համարվել տարիներ շարունակ, բայց դա ծնողներիս չի կանգնեցրել և նրանք արդեն 25 տարի է ամուսնացած են: Հիմա պատմելու եմ մեծամասամբ մորական գյուղի մասին՝ Արևշատի, քանի որ այնտեղ ավելի շատ ժամանակ եմ անցկացրել փոքր ժամանակ:
Գյուղի աշխարհագրական/պատմական նկարագրություն/բնութագրություն.
Գյուղը հիմնադրվել է 1831 թվականին։ Նախկինում կոչվել է Աղբաշ, Արմալու Մեծ, Աղբաշ Ներքին։ Վերանվանվել է Արևշատ 1945 թվականից։ Գյուղը տեղադրված է ծովի մակարդակից 930 մ բարձրության վրա։
Կլիման չոր, խիստ ցամաքային է։ Ձմեռները սկսվում են դեկտեմբերի կեսերին, հունվարյան միջին ջերմաստիճանը տատանվում է -15-ից -20 °C (առավելագույնը՝ -32 °C, 2002 թվական)։ Ամառը տևական է՝ մայիսից մինչև հոկտեմբեր, օդի միջին ամսական ջերմությունը հասնում է 24-ից 26 °C, իսկ առավելագույնը՝ 42 °C։ Հաճախ լինում են խորշակներ, որոնք զգալի վնաս են հասցնում գյուղատնտեսությանը։ Մթնոլորտային տարեկան տեղումների քանակը 250-300 մմ է։ Բնական լանդշաֆտները կիսաանապատներ են, որոնք ոռոգման ընթացքում վեր են ածվել կուլտուր-ոռոգելի լանդշաֆտի։ Ագրոկլիմայական տեսակետից համայնքն ընկած է բացարձակ ոռոգման գոտում։
Այն բավականին մեծ է ըստ ՀՀ 2011 թ. մարդահամարի արդյունքների` Արևշատի մշտական և առկա բնակչությունը կազմել է 2444 մարդ:
Տնտեսությունը.
Գյուղն ունի 560 տնտեսություն, ունի դպրոց, կապի հանգույց, մանկապարտեզ, բուժկետ, հիվանդանոց։ Խմելու ջուրը ստանում է Գառնու ջրմուղից։ Համայնքի տնտեսության մասնագիտացման ճյուղը գյուղատնտեսությունն է, համախառն բերքի մեծ մասը տալիս է բուսաբուծությունը։ Գյուղատնտեսական նշանակության հողերը կազմում են շուրջ 385 հա։ Գյուղատնտեսական հողահանդակները ոռոգվում են, դրանք զբաղեցնում են մակերեսի 60 %։ Համայնքի հողերն օգտագործվում են որպես պտղատու և խաղողի այգիներ, համապատասխանաբար կազմելով 97 հա և 16 հա։ Վարելահողերը զբաղեցնում են մոտ 145 հա։ Զբաղվում են այգեգործությամբ, խաղողագործությամբ, դաշտավարությամբ, բանջարաբուծությամբ։ Մշակում են ջերմասեր բանջարաբոստանային կուլտուրաներ, պտուղներ, ինչպես նաև հացահատիկ։ Կան արոտավայրեր, որոնք զբաղեցնում են մոտ 65 հա։ Զբաղվում են կաթնամսատու անասնապահությամբ, թռչնաբուծությամբ, մեղվաբուծությամբ։ Արդյունաբերության ոլորտում զարգացած է սննդի արդյունաբերությունը, ունի գինու գործարան։
Հարցազրույց իմ հարազատ տատիկ՝ Սուսաննա Նազարյանի (Սուսան Տատիկի հետ).
-Բարև տատիկ, կպատմե՞ս մի փոքր ձեր գյուղի մասին, ի՞նչ հետաքրքիր փաստ կարող ես նշել այսքան տարիներ այնտեղ ապրելով:
-Շատ հին գյուղ ա, նախկին անունը «Աղբաշ», որը նշանակել է սպիտակ գլուխներ:
-Ի՞նչ առանձնահատկություն ունի Արևշատ գյուղը:
-Սովորական գյուղ է, բոլոր գյուղերի նման, ասյտեղ չիր են պատրաստում, գյուղատնտեսությամբ են զբաղվում, մարդիկ բարի են, հյուրասեր են, միշտ պատրաստ են ընդունել օտարերկրացիների:
-Նախընտրում ես քո ծննդավայր Էջմիածինը, թե՞ Արևշատը: Ինչու՞:
Արևշատը: Այստեղ ավելի հարմարավետ է ապրելը, բնությանը ավելի մոտիկ եմ գտնվում, միրգ ու բանջարեղեն է աճում, արևը ավելի պայծառ է փայլում: Էջմիածինը իմ հիշողություններում մռայլ գույներով է:
-Գյուղում հայտնի՞ ես, բոլորը ճանաչու՞մ են քեզ: Եթե այո, ապա ինչո՞վ:
-Չէ գյուղում հայտնի չեմ, շատերն են ինձ ճանաչում, բայց վստահ եմ, որ ոչ բոլորը: Բարի տատիկ, միշտ պատրաստ եմ օգնության ձեռք մեկնել, իմ հնարավորության սահմաններում իհարկե:
-Գյուղում ամենասիրելի վայրը ո՞րն է, որտե՞ղ ես հանգստանում:
Մի փոքրիկ մատուռ ունենք, որ գյուղացիներով «սուրբը» ենք կոչում: Մեր տնից մոտ յոթ հարյուր մետր հեռավորության վրա է գտնվում, շատ եմ սիրում այդ վայրը, միշտ երբ ներդաշնակություն եմ փնտրում, այնտեղ եմ գնում, աղոթք եմ անում, գոհանում եմ ունեցածիցս և վերադառնում ամենօրյա կյանքիս:
-Կուզեի՞ր մայրաքաղաքում ապրել: Ինչու՞:
Չէի ուզի, այն չափից դուրս աղմկոտ է մեր գյուղի հետ համեմատած, մայրաքաղաքում միշտ անց ու դարձ կա, իսկ ես հանգիստ մարդ եմ, ով գյուղում եղած անց ու դարձից էլ գոհ է:
-Ինչպես կնկարագրես ու կբնութագրես գյուղական կյանքը: Արժի՞ մի կյանք ծախսել գյուղում:
Եթե անկեղծ, ապա չարժի, ինչքան էլ որ ես գոհ եմ կյանքիցս, միևնույնն է շատերը ունեն երազանքներ թեկուզ արտերկրում, և պարտավոր են հետևել իրենց երազանքներին: Սխալ չեմ համարում, որ ես այդպես չվարվեցի, քանի որ ես հիմա ունեմ ընտանիք, թոռներ և թոռնուհիներ, որոնց համար ամեն ինչ կանեմ և կտամ: